Valet Free HTML5 Template

Kalinowa Chata

Zapraszamy

Beskid Niski – Łemkowyna

[N. Sącz – Grybów – Gorlice] – Sękowa – Bartne – Magura Małastowska – [Gładyszów] - Kwiatoń – Nowica – Łosie – [Wysowa (obiad) – Brunary – Grybów – N. Sącz]

Sękowa

Wieś założył aktem wydanym 22 lutego 1363 roku Kazimierz Wielki. Kościół pw. św. Filipa i Jakuba – Wzniesiony ~1520r. należy do najpiękniejszych polskich zabytków drewnianych. Jednonawowy z trójbocznie zamkniętym prezbiterium, konstrukcji zrębowej. Ściany z ręcznie ciosanych, modrzewiowych bali pokryte są w całości gontem. Węższe prezbiterium i szerszą nawę nakrywa wspólny stromy dach jednokalenicowy o więźbie storczykowej. Wieża niska, nakryta kopulastym hełmem z latarnią oraz wieżyczkę na sygnaturkę dobudowano w XVIII wieku. Wewnątrz dość ubogie wyposażenie, ponieważ kościół został zdewastowany podczas działań wojennych. Wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO w 2003 r.
We wnętrzu na uwagę zasługują:

  • późnorenesansowy, polichromowany ołtarz główny z XVII wieku,
  • niewielkie fragmenty polichromii z XIX wieku,
  • ołtarze boczne wzorowane na renesansowych (współczesne, II połowa XX wieku)

Bartne

Wzmiankowane w 1629 roku. Według miejscowych przekazów, wieś została założona przez kamieniarzy z pobliskiej Jasionki, którzy na zboczach pobliskich gór pozyskiwali materiał. W czasie I wojny światowej toczyły się tu walki Operacji Gorlickiej, o czym świadczy cmentarz z tego okresu. Jest tu spichlerz – kamienny, wzniesiony w I połowie XIX w., (w ruinie od około 1950 r., wewnątrz zbiory kamieniarskie) oraz przydrożne krzyże kamienne.

Cerkiew greckokatolicka pw. Św. Kosmy i Damiana

Wybudowana około 1842 roku, trójdzielna, konstrukcji zrębowej, pokryta gontem z wieżą konstrukcji słupowo-ramowej, zwieńczona kopulastym hełmem i pozorną latarnią, otoczona drewnianym ogrodzeniem. Obecnie wewnątrz mieści się filia Muzeum Dwory Karwacjanów i Gładyszów w Gorlicach, w której eksponowane są elementy sakralnej sztuki łemkowskiej, m.in. kompletny ikonostas z XVIII w., ołtarz boczny z 1797 r., XVIII-wieczne ikony: Matka Boża z Dzieciątkiem i Chrystus oraz obrazy pochodzące z cerkwi okolicznych wsi. Jest to jedna z cenniejszych cerkwi w tej części Beskidu Niskego. Cerkiew prawosławna pw. Św. Kosmy i Damiana – wybudowana na początku XX wieku, jednonawowa, konstrukcji zrębowej, bezwieżowa, oszalowana, pokryta blachą.

Kwiatoń

Leży w dolnym odcinku doliny Zdyni, na wysokości ok. 415-435 m n.p.m. Miejscowość powstała w XIV w., w czasie kolonizacji prowadzonej przez rycerski ród Gładyszów z Szymbarku. Początkowo wieś lokowano na prawie magdeburskim. W 1528 nadano jej prawo wołoskie. W ramach akcji "Wisła" większość mieszkańców wsi została wysiedlona do ZSRR i na tzw. Ziemie Odzyskane. We wsi znajdują się dwie cerkwie – dawna greckokatolicka cerkiew św. Paraskewy obecnie użytkowana jako kościół rzymskokatolicki oraz XX-wieczna prawosławna cerkiew pod tym samym wezwaniem. Wieś znajduje się na szlaku architektury drewnianej województwa małopolskiego.

Cerkiew greckokatolicka św. Paraskewy - XVII w.

Aktualnie pełni funkcję kościoła rzymskokatolickiego. Jest to budowla trójdzielna, orientowana, konstrukcji zrębowej, cała pokryta gontem. Wieża konstrukcji słupowo-ramowej, z izbicą. Kopuły zwieńczone są baniastymi wieżyczkami. Świątynia posiada kompletne wyposażenie cerkiewne, m.in. ikonostas z 1904, ołtarz z XIX w. i polichromię figuralno-architektoniczną z 1811. Jedna z najlepiej zachowanych cerkwi łemkowskich w Polsce. Cerkiew prawosławna św. Paraskewy powstała w 1933 roku, gdy większość mieszkańców wsi przeszła na prawosławie. Jest budowlą zrębową, orientowaną, trójdzielną. Kalenicowe dachy dwuspadowe są kryte blachą. Między prezbiterium a nawą zachował się kompletny ikonostas.

Nowica

Istniała już na początku XVI wieku w dobrach rodu Gładyszów. We wsi zachowane jest wiele łemkowskich chyż oraz cerkiew greckokatolicka z 1843 r. p.w. św. Paraskewy, gdzie są celebrowane msze w obrządku greckokatolickim. Ikonostas z XVIII w. oraz polichromia z 1927 roku. W Nowicy znajduje się też kaplica greckokatolicka Najświętszej Maryi Panny Wniebowziętej, gdzie co roku 28 sierpnia odbywa się odpust gromadzący Łemków z bliższych i dalszych okolic. Nieopodal kaplicy stoi tablica pamiątkowa Bohdana Ihora Antonycza (1909-1937), poety łemkowskiego, który urodził się w Nowicy. Obok pomnika znajduje się stara plebania greckokatolicka, która w 2004 roku została przekazana przez metropolitę greckokatolickiego Jana Martyniaka bractwu młodzieży greckokatolickiej "Sarepta". W Nowicy i sąsiednim Przysłupie ludność zajmowała się wyrobem przedmiotów z drewna, tradycja ta przetrwała do dziś i w niektórych domach można kupić drewniane łyżki.

Łosie

(w użyciu jest nietypowa odmiana: M = Łosie; D = Łosia; C = Łosiu; etc.)
Początki tych terenów sięgają 1359 r., kiedy to Kazimierz Wielki nadał ziemie w dolinie rzeki Ropy Janowi Gładyszowi z Szymbarku. Synowie Jana Gładysza lokowali wieś Łosie w XIV w. Osada była pierwotnie zamieszkana przez ludność łemkowską, co uległo zmianie w 1947 wraz z akcją "Wisła". Łemkowie z Łosia znani byli z wytwórstwa smaru do maszyn i pojazdów (tzw. mazi) oraz ludowych medykamentów wytwarzanych z wydobywanej na małą skalę ropy naftowej. Produkty te sprzedawali w trakcie podróży odbywanych charakterystycznymi wozami, samych producentów-kupców zaś nazywano "maziarzami". Maziarze z Łosia handlowali swoimi wyrobami na dużą skalę: jeździli do Warszawy, Kalisza, Łomży oraz na Słowację, do Siedmiogrodu i Moraw. Docierali nawet do Rygi i Jekaterynburga. Łosie założone zostało w XIV wieku. O burzliwej historii tej wioski świadczy fakt trzykrotnej lokacji. Przez bardzo długi czas była w posiadaniu rodów szlacheckich. Między innymi w XVI wieku właścicielami Łosia byli Potoccy.

Wysowa

Została założona w II poł. XIV stulecia na prawie magdeburskim. W parku zdrojowym znajdują się ogólnodostępne ujęcia wód mineralnych (solanki) Aleksandra, Franciszek, Józef I oraz płatne i dostępne w nowej pijalni wód (zob. Pijalnia Wód Mineralnych w Wysowej-Zdroju): Henryk Józef II, Słone. Z miejscowej rozlewni pochodzi woda mineralna Wysowianka i wody lecznicze Franciszek, Henryk i Józef.[3] Na terenie wsi do Ropy wpływa wiele małych potoków, z czego największe to Medwidek, Szumniak i Ripka, wypływające ze wzniesień Wysoty i Jaworu. Największą grupę wśród mieszkańców wsi stanowią wierni Kościoła rzymskokatolickiego należący do Parafii Najświętszej Marii Panny Wniebowziętej. Drugie wyznanie pod względem liczby wiernych stanowi Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny. Na terenie Wysowy istnieje prawosławny Męski Dom Zakonny Opieki Matki Bożej oraz Chrześcijańska Wspólnota Zielonoświątkowa, protestancki kościół o charakterze ewangelicznym. Cmentarz z I wojny światowej (nr 50) na górze Wysota, proj. D. Jurkovič, pochowani: 10 Austriaków i 50 Rosjan.